Хундэтэ нухэд!
Дорогие друзья!
В Национальной библиотеке Республики Бурятия начинаются новые лекции ректора Буддийского университета «Даши Чойнхорлин» им. Дамба Даржа Заяева Габжа ламы Дымбрыла Дашибалданова.
Буряад уласай Ундэснийн Номын Санда Буддын Шажанай дээдэ сургуулин ректор габжа лама Дымбрыл Дашибалданов "Илажа тyгэс нугшэсэн эхэ бэлигэй саада хизаарта хурэсэн гол орошибай." номын гол удхынь тайлбари табиха .
По просьбе посетителей лекций, доктор буддийской философии разъяснит «Сутру сердца - Праджня парамиту».
Туруушин лекции мартын 17до , 18:30 сагаас.
Хун бухэндэ ерээд сонсоходо болохо.
Ерээд, Буддын шажанай гол номынь удхынь тайлбари сонсогты.
Первая лекция состоится во вторник 17 марта 2020 года. Приглашаем всех желающих. Начало в 18.30 часов.
Вход свободный.
Сутра Сердца на Бурятском языке (на тибетском "Шернин "). Этот текст является основой всех учений, вся суть Буддизма заключена в нем. Кто прочитает её, будет под защитой Будд.
Второй поворот Колеса Учения Буддой начинается так:
Второе Учение Будды.
Сэлэнгын буряадуудай бэшэгэр
Илажа тyгэс нугшэсэн эхэ бэлигэй саада хизаарта хурэсэн гол орошибай.
Энэдхэгэй хэлээр: «Бхагавати праджняпарамита хридая».
Тубэдэй хэлээр: «Жомдандайма ширабжи паролду чинба нинбо».
Монголой хэлээр: «Илажа тугэс нүгшэсэн эхэ бэлигэй саада хизаарта хүрэсэн гол зүрхэн».
Илажа түгэс нүгшэсэн эхэ бэлигэй саада хизаарта хүрэсэндэ мүргэнэб. Хэлэл санал үгэ , эхэ бэлиг бараамид түрэсэн үгы, хаагдаха үгы, огторгойн мүн шанар. Тус тус өөрээн ухаанай бэлиг ябадалай орондо, гурбан сагай илагуугсан эхэдээ мүргэнэм.
Иигэжэ минии сонососон нэгэ сагта, Илажа түгэс нүгшэсэн бурхан Раджагриха балгасунай Гридхракут уулада аяга тахимлигай ехэ хувараг ба бодисадын ехэ хуварагуудтай нэгэнтэ хамта суун бэлэй.
Тэрэ сагта Илажа түгэс нүгшэсэн бурхан гүн нарин гэгээн үзэгдэл гэгдэхэ номын зүйлын самадида тэгчэ оршобо. Бaс тэрэ сагта бодисада махасада Арьяа Бала бэлигэй саада хүрэсэн гүн нарин ябадалай шанарые үнэхөөр үзэжэ, тэдэ табан согсыешье, мүн чанараар хоосон гэжэ үнэхөөр үзэбэ.
Тэндэсээ Бурхан багшын хүчөөр, амин габьяата Шарипутра бодисада махасада Арьяа Балада иигэжэ хэлэбэ. «Изагууртанай хүбүүн ба, али изагууртанай үхин хэн зарим бэлиг барамидай гүн нарин ябадалаар ябахые хүсэгчэд тэдэ ямар мэтэ суралсахаб?»
Тиигэжэ хэлэхэдэ, бодисада махасада Арьяа Бала амин габьяата Шарипутрада иигэжэ хэлэбэ:
«Шарипутра! Изагууртанай хүбүүн ба, али изагууртанай үхин хэн зарим бэлиг барамидай гүн нарин ябадалаар ябахые хүсэгчэд, энэ мэтэ үнэхөөр үзэгдэхэ, тэрэ табан согсыешье мүн чанараар хоосон гэжэ үнэхөөр даган үзэгдэхэ. Дүрсэ xоосон болоно. Xоосон шанар дүрсэ болоно. Дүрсэтэй xоосон шанар илгал үгы. Xоосоноос дүрсэ илгал үгы. Түүншэлэн сэрихэ ба, сэдьхэхэ ба, үйлэдэхэ ба, үнэхоор мэдэхэшье xоосон болоно.
Шарипутра, тэрэ мэтээр ном бүхэн xоосон чанар болоно. Бэлгэ чанар үгы. Түрэхэ үгы, түридхэхэ үгы, хир үгы, хирээс хагасаха үгы, буураха үгы, нэмэхэ үгы болоно.
Шарипутра, тэрэ мэтээр xоосон чанарта дүрсэ үгы, сэрихэ үгы, сэдьхэхэ үгы, үйлэдэхэ үгы, үнэхоор мэдэхэ үгы, нюдэн үгы, чихэн үгы, хамар үгы, хэлэн үгы, бэе үгы, дуран үгы, дүрсэ үгы, дуун үгы, үнэр үгы, амтан үгы, хүртэхэ үгы, ном үгы болоно. Нюдэнэй изагуураас сэдьхэлэй изагуур болотор үгы. Сэдьхэлэй үнэхөөр мэдэхын изагуурта хүрэтэршье үгы болоно. Мунхаг үгы, мүнхаг барагдаха үгыгос, үтэлхэ, үхэхэ үгы. Үтэлхэ, үхэхэ барагдаха хүрэтэршье үгы болоно. Түүншэлэн зоболон ба хамагые түрүүлэгчэ ба түридхүүлэгчэ ба мүр ба бэлгэ бэлиг үгы, олохо үгы, олохо үгы бaсa үгы болоно.
Шарипутра, тимын тула бодисаданар олохогүйн тула, бэлиг барамидта шүтэжэ, сэдьхэлдэ түйдхэр үгын тула айха үгы тэрэ гажа буpуугаас машата нүгшэжэ, ехэ нирваанай эсэстэнь хүрэбэ. Гурбан сагта үнэхөөр оршогшо хамаг Бурханшье, энэ гүн нарин бэлиг барамидта шүтээд, дээрэгүй үнэхөөр тууласан боди хутагые элитэ түгэсхэжэ Бурхан болоно. Тиимын тула үнэн мэдэжэ, бэлиг барамидай тарни, ехэ ухаанай тарни, дээрэгүй тарни, сасуу бэшэтэй сасуу тарни, хамагые зоболонгые машата амарлигуулагча тарни, худал бэшэ үнэн гэжэ мэдээд, бэлиг барамидай тарни хэлэбэ:
«Датьята: Ом гаде гаде парагаде парасамгаде боди суха».
« Шарипутра, бодисада махасада тэрэ мэтэ гүн нарин бэлиг барамидта суралсаха болоно».
Тэндээс илажа түгэс нүгшэсэн бурхан тэрэ самади тайлаад, бодисада махасада Арьяа Балада «сайн» гэжэ зүбшөөжэ, «сайн, сайн изагууртанай хүбүүн тэрэ түүншэлэн болоно. Изагууртанай хүбүүн тэрэ түүншэлэн ямар шинии хэлэсэн тэрэ мэтээр гүн нарин бэлиг барамидта ябуулха болоно. Түүншэлэн ерэсэн бурхадшье даган баясана». Илажа түгэс нүгшэсэн бурхан тиигэжэ зарлиг болоходо, амин габьяата Шарипутра, бодисада махасада Арбяа Бала ба хамаг тэдэ түгэс нүхэд ба тэнгэри, хун, асуури, гандаринар хамта юртэмсэдэ бүгэдөөр даган баясаад, илажа түгэс нүгшэсэн бурханай зарлигые элитэ магтаба. Илажа түгэс нүгшэсэн эхэ бэлиг барамидай гол зурхэн нэрэтэй ехэ хүлгэн судар түгэсэбэ.
«Амгалан болтогой»
Хори буряадар.
Илажа тyгэс нугшэһэн эхэ бэлигэй саада хизаарта хурэһэн гол орошибай.
Энэдхэгэй хэлээр: «Бхагавати прадзнапарамита хридая».
Тубэдэй хэлээр: «Жомдандайма ширабжи паролду чинба нинбо».
Монголой хэлээр: «Илажа тугэс нүгшэhэн эхэ бэлигэй саада хизаарта хүрэhэн гол зүрхэн». Илажа түгэс нүгшэhэн эхэ бэлигэй саада хизаарта хүрэhэндэ мүргэнэб. Хэлэл һанал үгэ үгы, эхэ бэлиг бараамид түрэһэн үгы, хаагдаха үгы, огторгойн мүн шанар. Тус тус өөрээн ухаанай бэлиг ябадалай орондо, гурбан сагай илагуугсан эхэдээ мүргэнэм.
Иигэжэ минии соносоһон нэгэ сагта, Илажа түгэс нүгшэhэн бурхан Раджагриха балгасунай Гридхракут уулада аяга тахимлигай ехэ хувараг ба бодисадын ехэ хуварагуудтай нэгэнтэ хамта hуун бэлэй.
Тэрэ сагта Илажа түгэс нүгшэhэн бурхан гүн нарин гэгээн үзэгдэл гэгдэхэ номын зүйлын самадида тэгшэ оршобо. Бaha тэрэ сагта бодисада махасада Арьяа Бала бэлигэй саада хүрэһэн гүн нарин ябадалай шанарые үнэхөөр үзэжэ, тэдэ табан согсыешье, мүн шанараар хооһон гэжэ үнэхөөр үзэбэ.
Тэндэһээ Бурхан багшын хүшөөр, амин габьяата Шарипутра бодисада махасада Арьяа Балада иигэжэ хэлэбэ.
«Изагууртанай хүбүүн ба, али изагууртанай үхин хэн зарим бэлиг барамидай гүн нарин ябадалаар ябахые хүсэгшэд тэдэ ямар мэтэ һуралсахаб?»
Тиигэжэ хэлэхэдэ, бодисада махасада Арьяа Бала амин габьяата Шарипутрада иигэжэ хэлэбэ:
«Шарипутра! Изагууртанай хүбүүн ба, али изагууртанай үхин хэн зарим бэлиг барамидай гүн нарин ябадалаар ябахые хүсэгшэд, энэ мэтэ үнэхөөр үзэгдэхэ, тэрэ табан согсыешье мүн шанараар хооһон гэжэ үнэхөөр даган үзэгдэхэ. Дүрсэ xооhон болоно. Xооhон шанар дүрсэ болоно. Дүрсэтэй xооhон шанар илгал үгы. Xооhонhоо дүрсэ илгал үгы. Түүншэлэн һэрихэ ба, сэдьхэхэ ба, үйлэдэхэ ба, үнэхоор мэдэхэшье xооһон болоно.
Шарипутра, тэрэ мэтээр ном бүхэн xооһон шанар болоно. Бэлгэ шанар үгы. Түрэхэ үгы, түридхэхэ үгы, хир үгы, хирэһээ хагасаха үгы, буураха үгы, нэмэхэ үгы болоно.
Шарипутра, тэрэ мэтээр xооһон шанарта дүрсэ үгы, һэрихэ үгы, сэдьхэхэ үгы, үйлэдэхэ үгы, үнэхоор мэдэхэ үгы, нюдэн үгы, шэхэн үгы, хамар үгы, хэлэн үгы, бэе үгы, дуран үгы, дүрсэ үгы, дуун үгы, үнэр үгы, амтан үгы, хүртэхэ үгы, ном үгы болоно. Нюдэнэй изагуургуйһөө сэдьхэлэй изагуур үгы. Сэдьхэлэй үнэхөөр мэдэхын изагуурта хүрэтэршье үгы болоно. Мунхаг үгы, мүнхаг барагдаха үгыһөө, үтэлхэ, үхэхэ үгы. Үтэлхэ, үхэхэ барагдаха хүрэтэршье үгы болоно. Түүншэлэн зоболон ба хамагые түрүүлэгшэ ба түридхүүлэгшэ ба мүр ба бэлгэ бэлиг үгы, олохо үгы, олохо үгы бaha үгы болоно.
Шарипутра, тимын тула бодисаданар олохогүйн тула, бэлиг барамидта шүтэжэ, сэдьхэлдэ түйдхэр үгын тула айха үгы тэрэ гажа буpууhaa машата нүгшэжэ, ехэ нирваанай эсэстэнь хүрэбэ. Гурбан сагта үнэхөөр оршогшо хамаг Бурханшье, энэ гүн нарин бэлиг барамидта шүтээд, дээрэгүй үнэхөөр туулаһан боди хутагые элитэ түгэсхэжэ Бурхан болоно. Тиимын тула үнэн мэдэжэ, бэлиг барамидай тарни, ехэ ухаанай тарни, дээрэгүй тарни, сасуу бэшэтэй сасуу тарни, хамагые зоболонгые машата амарлигуулагша тарни, худал бэшэ үнэн гэжэ мэдээд, бэлиг барамидай тарни хэлэбэ:
«Датьята: Ом гаде гаде пара гаде пара сам гаде боди суха».
« Шарипутра, бодисада махасада тэрэ мэтэ гүн нарин бэлиг барамидта һуралсаха болоно».
Тэндэһээ илажа түгэс нүгшэһэн бурхан тэрэ самади тайлаад, бодисада махасада Арьяа Балада «һайн» гэжэ зүбшөөжэ, «һайн, һайн изагууртанай хүбүүн тэрэ түүншэлэн болоно. Изагууртанай хүбүүн тэрэ түүншэлэн ямар шинии хэлэһэн тэрэ мэтээр гүн нарин бэлиг барамидта ябуулха болоно. Түүншэлэн ерэһэн бурхадшье даган баясана». Илажа түгэс нүгшэһэн бурхан тиигэжэ зарлиг болоходо, амин габьяата Шарипутра, бодисада махасада Арбяа Бала ба хамаг тэдэ түгэс нүхэд ба тэнгэри, хун, асуури, гандаринар хамта юртэмсэдэ бүгэдөөр даган баясаад, илажа түгэс нүгшэһэн бурханай зарлигые элитэ магтаба. Илажа түгэс нүгшэһэн эхэ бэлиг барамидай гол зурхэн нэрэтэй ехэ хүлгэн судар түгэсэбэ.
«Амгалан болтогой»
Огторгойдо элитэ мэдэгшэ Риди хубилгаанай эзэн , агу хүсэнтэй, бүтээгшэдэй эхээр хүбүүншэлэн, үршөөгшэ гурбан ороной дакиниин эрхиндээ мүргэнэм:
«Ага са ма ра за ша дара сама рая пад».
Намо:Ламадаа мүргэнэм, Бурхандаа мүргэнэм, номдоо мүргэнэм,
Бурсан хубарагуудтаа мүргэнэм.
Эхэ ехэ барамидта мүргэнэм. Тэрээнүдтээ мүргэжэ шүтэһэнэй тулада өөрээн үнэн аялга бүтэхэ болтогой.
Урдын тэнгэриин хурмастяр, эхэ бэлиг барамидай гүн нарин утха сэдьхэлдээ сэдьхэн, эндэ уншаһан хүсэндэ шүтэжэ, хилэнсэтэ шолмосые харин харюулһанай тулада. Тэрээн шэнди биишье бэлиг барамидай удха сэдьхэлдэ сэдьхэн, үгэ амараар уншаһан шүтэжэ хилэнсэтэ шолмос тэрэ мэтэ зохилдохо үгын зүг бүхэниие саашаа хариха болтогой, үгы болтогой, амарлиха болтогй, сайтар амарлиха болтогой.
Зохилдохо үгы зүг бүхэниие амарлигуулха болтогой: «Шиндам гуруе суха».
Найман мянган тодхорой аймаг амарлиха болоод, зохилдохо үгы хорото шалтагаанһаа хахасан, зохилдохын шалтагаан болон хотоло түгэсэһэндэ үлзыгөөр эндэһээ һайн амгалан болтогой.
Гурбан зуун жаран адасай аймаг амарлиха болоод, зохилдохо үгы хорото шалтагаанһаа хахасан, зохилдохын шалтагаан болон, хотоло түгэсэһэндэ үлзыгөөр эндэһээ һайн амгалан болтогой.
Дүрбэн зуун дүрбэн үбшэнэй аймаг амарлиха болоод, зохилдохо үгы хорото шалтагаанһаа хахасан, зохилдохын шалтагаан болон, хотоло түгэсэһэндэ үлзыгөөр эндэһээ һайн амгалан болтогой.
Энэ буянаар амитан бүхэн хоер буяни хуряажа, буянай буянаар бэлгэ бэлигһэ гаража дээдэ бурханай хоер бэе олохо болтогой.
Би, гэхэ мэтэ номтой зохистой утхые ямар мэтэ һанажа сэдьхэшэлэн, үбшэн ба ада тодхор, тэрэ мэтэ суглааниие ойродо амарлигуулан адистидыт. Энэ адисай сог найруулга доройтон үгы, муу найруулга амарлиха болоод, гурбан һургаалай арюун байдалай заабариие үүргэ баридаг хубарагуудай суглаанаар дүүрэхын үлзы хотог орошохо болтогой!